دکتر احسان سرایی

به گسترش سلول های بدخیم (سرطانی) از جایی که برای اولین بار ایجاد شده است به قسمت دیگری از بدن متاستاز گفته می شود. در متاستاز، سلول های بدخیم (سرطانی) از تومور اولیه جدا شده، از طریق خون یا سیستم لنفاوی حرکت کرده و یک تومور جدید در سایر اندام ها یا بافت های بدن تشکیل می دهند. تومور متاستاتیک از جنس همان نوع تومور اولیه است. به عنوان مثال، اگر سرطان پستان به ریه گسترش یابد، سلول های سرطانی ایجاد شده در ریه از جنس همان سلول های سرطانی پستان هستند نه سلول های سرطانی اولیه ریه. در زمانی که این سلول های سرطانی به صورت محدود به مغز گسترش داشته باشند، به طور کلی دو روش درمانی در دسترس پزشکان است. در یکی از این روش ها، کل مغز بیمار رادیوتراپی خواهد شد و سلول های بدخیم در هر نقطه ای از مغز که قرار داشته باشند مورد درمان قرار می گیرند. از مهمترین عوارض این روش درمانی می توان به عوارضی چون اختلال حافظه و اختلال عملکرد بیمار اشاره کرد. در بیمارانی که تعداد و حجم ضایعات متاستاتیک مغزی محدود است، می توان از تکنیک رادیوسرجری با استفاده از دستگاه گامانایف برای درمان ایشان استفاده نمود. از مهمترین مزیت های درمان بیماران با این روش می توان به عوارض بسیار پایین درمانی، امکان تکرار درمان در ضایعات جدید و دوز بسیار پایین اشعه برای بافت سالم مغز اشاره کرد. در مقایسه با درمان استریوتاکتیک با استفاده از دستگاه سایبرنایف، دستگاه گامانایف آیکون دقت بسیار بالاتر و عوارض بسیار کمتری دارد. همچنین پس از استفاده از دستگاه گامانایف، دوز تابیده شده به بافت سالم مغز نیز بسیار کمتر از سایر روش ها است.

از شایعترین ضایعات مغزی است که بسیاری از مراجعین به بخش های جراحی مغز و اعصاب و رادیوتراپی را تشکیل می دهد. از مهمترین علامت های این بیماری در مراحل اولیه کاهش شنوایی است. این کاهش شنوایی در بیماران مختلف درجات مختلفی دارد،از کاهش شنوایی بسیار کم تا ناشنوایی کامل. وستیبولار شوانوم یا نورینوم آکوستیک، یک بیماری حاصل از درگیری عصب شنوایی پس از خروج از ساقه مغز است. به طور ساده این عصب پیام های مرتبط با شنوایی و تعادل را به مغز انتقال می دهد به همین دلیل درگیری این عصب باعث کاهش شنوایی و اختلال تعادل خواهد شد. این ضایعه به خودی خود رشد سریعی نداشته ولی مجاورت ان با مناطق حساس مغز باعث نیاز به توجه بیشتر به این ضایعه می شود. از مهمترین ارگان هایی که در کنار این ضایعه قرار داشته و ممکن است در مراحل پیشرفته این بیماری درگیر شود، ساقه مغز است. فشار بر روی ساقه مغز باعث اختلال در مکانیزم های متعددی از مغز خواهد شد. عارضه بعدی مشاهده شده در این ضایعه، فلج عصب صورت است که در صورت ایجاد عوارض بسیار زیادی برای بیماران دارد (خشکی چشم،اختلال در بستن دهان،ماسکه شدن صورت). به طور کلی سه روش برای برخورد با این بیماری وجود دارد: روش اول: پیگیری: یکی از متد های برخورد،پیگیری افرادی است که ضایعه آنها سرعت رشد بسیار پایین داشته و اندازه ضایعه بسیار کوچک است. روش دوم-درمان با گامانایف: یکی از دقیق ترین روش های درمان در تمامی نقاط جهان، درمان با تکنیک استریوتاکتیک با دستگاه گامانایف است. در این روش درمانی تومور از ده ها زاویه مختلف مورد هدف اشعه گاما قرار گرفته، دوز بالایی از اشعه گاما بر روی ان تابیده شده و رشد آن در درصد بالایی از بیماران متوقف می شود. میزان موفقیت این روش درمانی در ۱۰ سال پیگیری ۹۵ درصد بوده که معادل جراحی است با این تفاوت که عوارض بسیار کمتری از جراحی خواهد داشت. از مهمترین عوارض جراحی می توان به فلج عصب صورت (در ۲۰ درصد موارد) و کاهش شدید شنوایی(در ۳۰ درصد موارد) اشاره کرد. اما در درمان با گامانایف، این عوارض به ۱ تا ۲ درصد آسیب عصب صورت (با بازگشت به حالت نرمال در ۵۰ درصد موارد) و حدودا ۱۰ تا ۲۰ درصد آسیب کامل شنوایی است. روش سوم - جراحی ضایعه: در این روش درمانی تمامی قسمت های ضایعه خارج شده ولی احتمال بالایی از عوارض فلج عصب صورت یا اختلال تعادل در این بیماران ایجاد خواهد شد. لازم به ذکر است تصمیم گیری در مورد به کارگیری هر کدام از روش های ذکر شده به تناسب مشخصات ضایعه انجام خواهد شد.

مننژیوم مغزی نوعی تومور است که در مننژها، که غشاهای محافظ مغز و نخاع هستند، ایجاد می شود. این تومورها معمولاً آهسته رشد می کنند و معمولاً غیر سرطانی هستند، اگرچه در موارد نادر می توانند بدخیم باشند. علت دقیق مننژیوم ناشناخته است، اما بیشتر در افراد مسن به ویژه زنان تشخیص داده می شود. علائم شایع مننژیوم مغزی شامل سردرد، تشنج، تغییر در بینایی یا شنوایی، ضعف یا بی حسی در اندام ها و مشکلات شناختی است. گزینه های درمانی مننژیوم به عوامل مختلفی از جمله اندازه تومور، محل و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. برداشتن جراحی اغلب درمان اولیه است، اما پرتودرمانی، گامانایف و یا درمان دارویی هدفمند نیز ممکن است برای کاهش یا کنترل رشد تومور استفاده شود. پیگیری منظم برای نظارت بر پیشرفت تومور و اطمینان از تشخیص زودهنگام هرگونه عود احتمالی در این بیماران از اهمیت بالایی برخوردار است. با مراقبت و حمایت پزشکی مناسب، بسیاری از بیماران مبتلا به مننژیوم مغزی می توانند زندگی طبیعی داشته باشند.

غده هیپوفیز یکی از مهمترین غدد ترشحی بدن به حساب می آید که هورمون هایی را در بدن شما کنترل می کند که عملکردهای مختلفی مانند پاسخ استرس، متابولیسم، رشد و عملکرد جنسی را دارند. تومورهای غده هیپوفیز می توانند مشکلات مختلفی را ایجاد کنند. از رادیوسرجری غده هیپوفیز می توان برای کوچک کردن تومور های این ناحیه و کاهش اختلال در تنظیم هورمون ها استفاده شود.

AVM ها شکل گیری غیر طبیعی شریان ها و ورید ها در مغز شما هستند. در AVM، خون مستقیماً از شریان‌ ها به ورید ها جریان می ‌یابد و رگ‌ های خونی کوچک ‌تر (مویرگ‌ ها) را دور می‌ زند. در طول زمان، AVM ممکن است جریان طبیعی خون را مختل کرده و منجر به خونریزی مغزی یا سکته شود. رادیوسرجری استریوتاکتیک باعث می شود رگ های خونی آسیب دیده به مرور زمان بسته شوند. البته ذکر این نکته الزامی است که برای مشاهده پاسخ درمان بیماران به رادیوسرجری در بیماران AVM نیاز به گذشت مدت زمان بیشتری به نسبت درمان های آنژیوآمبولیزاسیون (تزریق ماده انسداد دهنده به داخل ضایعه) است.

درگیری عصب سه قلو یک اختلال درد مزمن در یک یا هر دو شاخه عصب سه قلو است که اطلاعات حسی را بین مغز و نواحی پیشانی، گونه و فک پایین منتقل می کند. این اختلال عصبی باعث درد شدید صورت می شود که شبیه به اعمال شوک الکتریکی در این نواحی در فواصل زمانی ولی به صورت مستمر است. درمان رادیوسرجری استریوتاکتیک برای نورالژی سه قلو، ریشه عصبی را هدف قرار می دهد تا این سیگنال های درد را مختل کند. لازم به ذکر است، انتخاب بیماران برای درمان توسط گامانایف، بسیار وابسته به میزان پاسخ آنها به درمان های قبلی است. به نوعی این روش درمانی به طور معمول در خط اول درمان بیماران نورالژی تری ژمینال استفاده نمی شود.